Działalność konkurencyjna członka zarządu. To dozwolone?

Jako członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzący sprawy spółki i reprezentujący ja na zewnątrz powinieneś powstrzymać się od rozpoczynania lub – jeśli już prowadzisz – zaprzestać prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec spółki, w której zarządzie zasiadasz.

Działalność konkurencyjna – dlaczego nie powinieneś tego robić?

Zakładam, że skoro zdecydowałeś się zostać członkiem zarządu konkretnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to życzysz jej i jej wspólnikom dobrze. Że chcesz, aby ta właśnie spółka osiągnęła powierzony jej przez wspólników cel, a sukces spółki uznasz za swój własny.

I jest tak nie tylko dlatego, że równy z Ciebie gość.

Również dlatego, że zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej wprowadza przepis art. 211 kodeksu spółek handlowych.

działalność konkurencyjna

Zakaz konkurencji – co mówi przepis?

Otóż, art. 211 par. 1 k.s.h. zabrania członkowi zarządu:

  1. zajmowania się interesami konkurencyjnymi,
  2. bycia członkiem konkurencyjnej spółki osobowej,
  3. bycia wspólnikiem konkurencyjnej spółki kapitałowej w przypadku posiadania minimum 10% udziałów lub akcji albo prawa powoływania co najmniej jednego członka zarządu (przepis nie mówi jednak o wpływie na wybór członków rady nadzorczej, choć w wielu spółkach to właśnie rada powołuje członków zarządu),
  4. bycia członkiem organu podmiotu konkurencyjnego – spółki kapitałowej lub innej osoby prawnej.

Działalność konkurencyjna – co to jest?

Kodeks spółek handlowych nie odpowiada na to pytanie, dlatego ostateczna ocena będzie zależała od konkretnego przypadku.

Naukowcy zajmujący się prawem handlowym sięgają pomocniczo do definicji sformułowanych na potrzeby ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Na tle jej przepisów można stwierdzić, że konkurencja między przedsiębiorcami to występowanie przez nich na wspólnym rynku (branża, terytorium, profil klienta) dla osiągnięcia tego samego celu gospodarczego, czyli zysków, poprzez prowadzenie interesów z dostawcami, odbiorcami i pracownikami. Interesy konkurencyjne będą to zatem działania na wspólnym rynku, w warunkach rywalizacji, gdy występuje prawdopodobieństwo powstania negatywnych następstw dla spółki z o.o. (definicja za “Kodeks spółek handlowych. Tom IIA. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226” pod red. prof. dr hab. Adama Opalskiego,  wyd. 2018).

Oceniając, czy mamy do czynienia z działalnością konkurencyjną nie bierzemy pod uwagę zawartego w umowie spółki PKD, lecz działalność rzeczywiście wykonywaną.

Zajmowanie się interesami konkurencyjnymi ma wiele form:

  1. prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek,
  2. świadczenie pracy na rzecz konkurenta,
  3. bycie pełnomocnikiem, prokurentem lub likwidatorem kontrahenta,
  4. udział w spółce cichej,
  5. powiernicze prowadzenie interesów na rachunek członka zarządu przez osobę trzecią,
  6. udział w konkurencyjnej spółce cywilnej lub osobowej (w tym bycie komandytariuszem w spółce komandytowej).

Umowa spółki może zaostrzyć  zakaz sformułowany w k.s.h.

Na przykład umowa spółki może obniżyć próg posiadanych udziałów w spółce konkurencyjnej poniżej 10%, nawet do zera.

Prowadzenie działalności konkurencyjnej – zgoda wspólników

Wspólnicy mogą nie tylko zaostrzyć zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej, mogą też go w jakimś zakresie ograniczyć. Krótko mówiąc mogą pozwolić członkowi zarządu działalność konkurencyjną wobec spółki.

Mogą to zrobić w ten sposób, że już w umowie spółki wprowadzą generalne zwolnienie z zakazu, co w mojej ocenie (ale nie tylko mojej) nie jest zbyt dobrym pomysłem. W końcu nigdy nie wiadomo, kto będzie członkiem zarządu za kilka lat i jak będzie wyglądała pozycja spółki na rynku.

Możliwe jest również każdorazowe udzielanie zgody konkretnemu członkowi zarządu przez zgromadzenie wspólników lub przez radę nadzorczą, jeśli w Twojej spółce to ona określa skład zarządu.

Zgromadzenie wspólników udzieli takiej dyspensy w formie uchwały. Powinna być ona udzielona przed przystąpieniem członka zarządu do konkurencyjnego przedsięwzięcia.

Wyrażając zgodę na działalność konkurencyjną warto określić zakres dozwolonej działalności.

  1. Ma być ona prowadzona w określonej formie (posiadanie udziałów w konkurencyjnej spółce lub własna odpowiedzialność gospodarcza)?
  2. Ma to być działalność na rzecz określonych klientów lub grup klientów?
  3. Ma to być działalność prowadzona w określonym zakresie (np. sprzedaż obuwia sportowego, ale nie obuwia w ogóle)?
  4. Ma to być działalność prowadzona na określonej części terytorium działania spółki?
  5. Ma to być zgoda udzielona tylko na jakiś czas? A może pod jakimś warunkiem?

Wszystkie te kwestie należy doprecyzować. Treść podejmowanej uchwały powinna wyrażać zgodę wprost i nie powinna budzić wątpliwości co do zakresu wyrażonej zgody.

działalność konkurencyjna

Wszelkie niedomówienia mogą w przyszłości doprowadzić do nieporozumień i konfliktów, a te mogą być dla niej niekorzystne bardziej nawet niż działalność konkurencyjna jej zarządcy.

Niestety dla członka zarządu przyjmuje się, że taka zgoda może być w każdym czasie cofnięta. Choć są głosy, że wyrażenie zgody na działalność konkurencyjną członka zarządu to oświadczenie woli spółki, które może być cofnięte tylko w warunkach określonych w kodeksie cywilnym, jednak mi osobiście trudno zgodzić się z tą interpretacją – podjęcia uchwały nie można bowiem uznać za złożenie oświadczenia woli – nie ten organ, nie ta forma.

zakaz konkurencji członka zarządu

Prowadzenie działalności konkurencyjnej wbrew zakazowi – konsekwencje

Cóż… może nikt się nie dowie…

Ale prawdę mówiąc nie liczyłabym na to. Takie rzeczy po prostu po pewnym czasie wychodzą na jaw.

Co Cię może za to spotkać?

Ja bym Cię w pierwszej kolejności odwołała z funkcji członka zarządu, potem rozwiązałabym z Tobą umowę o pracę, umowę-zlecenie lub inną, która wiązała Cię ze spółką.

Przygotuj się też na odpowiedzialność odszkodowawczą, która została określona w art. 293 k.s.h. Przepis ten stanowi, że członek zarządu odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki.

Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej przez wspólników

Ustawa nie wprowadza zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej przez wspólników spółki, ale umowa spółki może wprowadzić takie ograniczenie. Wspólnik, podobnie jak członkowie zarządu, ma dostęp do informacji dotyczących spółki, które – ujawnione konkurencyjnemu podmiotowi – mogą przynieść wiele negatywnych konsekwencji.

Możliwość wprowadzenia takiego zakazu warto zatem rozważyć.

zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej

Działalność konkurencyjna – uwaga na koniec

Żaden przepis nie zabrania członkom zarządu podjąć dodatkowego zatrudnienia lub innej działalności co do zasady. Nie może to być po prostu działanie na rzecz podmiotu zajmującego się interesami konkurencyjnymi.

O ile więc umowa spółki lub uchwała wspólników tego nie zabraniają, a Ty masz wolne moce przerobowe (bo np. cierpisz na bezsenność albo jesteś cyborgiem) możesz spokojnie “robić na drugi etat”. Byle nie był to etat u konkurencji.

Dziękuję, że poświeciłeś czas na przeczytanie tego artykułu. Mam nadzieję, że rozjaśnił Ci temat działalności konkurencyjnej. Jeśli masz jakieś pytania, napisz komentarz.

Pozdrawiam,

Agata

Zgromadzenie wspólników spółki z o.o. od A do Z
Podziel się wiedzą

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.